De nieuwe tijd

Afgelopen jaren voer de Vrijbuiter al meerdere keren drie weken door Nederland en België met tussen de 10 en 16 scholieren aan boord. Doel was om te laten zien wat er allemaal gebeurt omtrent duurzaamheid en jongeren aan het denken te zetten over nieuwe wegen in het gebruik van energie, vervoer, circulariteit, waterhuishouding, cultuur en voedsel. Een inspiratietocht van drie weken die uitmondt in een denktank voor de toekomst. Elke dag wordt op een duurzame manier rondgetrokken (per zeil of elektrische motor) van initiatief naar initiatief aan de oevers van het water.

Aankomende jaren willen we deze duurzame vaartocht focussen op de Zuidwesterlijke Delta van Nederland. We korten het programma in naar 16 dagen (twee schoolweken plus weekenden) en varen de oude beurtvaartroutes tussen Antwerpen en Rotterdam. Al honderden jaren worden zeilschepen ingezet op deze oude routes. Deze routes zijn dus niet alleen vracht routes maar ook kennis routes. Deze historische routes gaan nu dienen als varende broedplaats voor de nieuwe tijd.

De eerste route is van Zierikzee naar Antwerpen met mogelijke tussenstops op de Stormvloedkering, een Wild Wier safari, bezoek aan een duurzame visser bij Yerseke en oude havens als Walsoorden, maar ook een bezoek aan het verdronken land van Saftinghe en de havens van Antwerpen.

Na van Antwerpen naar Middelburg gezeild te zijn is de tweede route van Middelburg naar Rotterdam. Onder weg bezoek aan een futuristisch architecten bureau in Middelburg, een biologische boerderij op Walcheren, het windpark Krammer, een bezoek aan het eilandhuis, de floating farm en een scheepswerf in Rotterdam.  Hoe was het vroeger, en hoe gaan we in de toekomst om met de verschillende punten in het lesprogramma:

Energie: windenergie op grote schaal versus energie op kleine schaal: windpark versus klein zeilschip. Maar ook elektrisch varen, kan dit eigenlijk wel? Doordat de Vrijbuiter als eerste schip in de bruine vloot elektrisch vaart kunnen we aan de hand van verschillende opdrachten laten zien hoeveel energie het nu eigenlijk kost om de motor te gebruiken.

Vervoer: hoe is de zuidwestelijke delta veranderd? Vroeger de beurtvaart en tegenwoordig de dammen en bruggen. Wat wordt er nog vervoerd over het water en hoe? Heeft dit toekomst?

Circulariteit: ook in de Ooster- en Westerschelde vissen we naar plastic, bij Antwerpen liggen hele stranden bezaaid met zichtbaar plastic, hoe gaan we hier mee om? In elk water nemen we plastic monsters en vergelijken die met elkaar. Ook bezoeken we het eilandhuis op Schouwen Duiveland, waar komen al de bouwmaterialen vandaan?

Waterhuishouding: we staan als Hollanders natuurlijk bekend om onze Deltawerken, maar werken die in de toekomst ook nog goed? Wat voor alternatieven zijn er? We bezoeken de stormvloedkering en de Krammersluizen maar ook de boeren die afhankelijk zijn van het zoete water uit het Volkerak. Ook

bezoeken we architectenbureau Ro&Ad die juist zeggen: weg met de Deltawerken, we gaan met het water leven en niet er tegen in.

Cultuur: naast architectuur op en rond het water bezoeken we kunstenaars die zicht laten inspireren door het leven met het water. Dit kan een muzikant zijn met een stuk over de zee maar ook een collectief als Sail A future: scheepszeilen worden beschilderd, vermaakt tot tasjes die weer verkocht worden om kansarme jongeren te helpen.

Voedsel: we vervoeren naast een complete schoolklas (inclusief twee leraren) ook een kleine hoeveelheid streekproducten en laten door dit vervoer kennis maken met kleine voedselketens. Verder leggen we ook uit welke reis ons voedsel maakt voordat het op het bord van de consument ligt. Koken is sowieso een groot item tijdens deze vaartocht: er wordt zoveel mogelijk lokaal en biologisch gekookt met hulp van de leerlingen zelf. Op biologische boerderijen wordt zelf geplukt, geraapt en voedsel gezocht. Uitleg wordt gegeven over de duurzame vrachtvaart naar bijvoorbeeld cacao en koffie. Naast kennis over waar het voedsel vandaan komt ontstaat er een slowfood network in de zuidwestelijke delta.

Onderweg zijn we samen en varen het schip ook samen: zeilen zetten, navigeren, maar ook koken en schoonmaken. Er wordt geleerd over hoe een traditioneel schip te varen maar ook over hoe samen te leven in een groep mensen. Langs de oevers van de nieuwe tijd, samen op weg naar een nieuwe delta!